Bu gibi durumlarla karşılaşan bireyler genellikle en çok okuduklarından veya dinlediklerinden bir şey anlayamadıklarını ifade ederler. Okudukları kitabı anlayamama, biriyle sohbet ederken sohbet konusuna odaklanamama ve o konuyla ilgili rahat bir şekilde dinleyip anlama ve algılama, anlatılan konuları hatırlama ilgili aktif olma durumlarında sıkıntı yaşayabilirler. Bu kişilerin akademik hayatlarında da bu durumlardan kaynaklı olarak düşüş yaşanabilir.
Bu gibi durumlarla karşılaşan ergen bireylerin aileleri genellikle başvurduklarında bireyin dikkat ve odaklanma da sıkıntı yaşadığını, derslerde ve evde de çok fazla dalgınlıklarının olduğunu ifade edebilir. Bunun dışında bazen bu bireylere yaramaz veya tembel gibi etiketlerde yapışabilir. Oysa bu bireylerin kendilerinin dahi bilmedikleri fark etmedikleri içsel bir sıkıntısı olabilir ve bunların dışarıya yansıması bu şekilde olması sebebiyle çevre tarafından farklı algılandıkları durumlar yaşanabilir. Bazen çevrelerindeki insanları dinlemek, muhabbete odaklanmakta güçlük yaşadıkları için kendileriyle ilgili de ayrıca eleştiriler yapabilirler.
Ergenler demiş olsak da tabii bu konu sadece ergenler üzerine bir problem değil, genellikle ailelerin bu durumu akademik yaşamda çok hızlı fark etmelerinden dolayı ergen bireyi daha erken bir şekilde uzman desteği alması açısından getirdikleri tablolar görünüyor. Bunun dışında yetişkin bireyler genellikle bu durumda olduklarında bunu olabildiğince tolere etmeye ve çevreye yansıtmamaya çalışırlar ancak işlevselliğin çok ağır bozulduğu dönemlerde veya dikkat ve odaklanmanın dışında başka işlevsel bozuklukların olduğu evrelerde uzman desteği aldıkları zamanlar olur.
Bu durumun oluşmasında bir çok etken olmakla birlikte bunu dışarıya yansıyış şekli de bir çok açıdan farklılık gösterecektir. Ancak bunun temelinde bilinç altındaki problemleri çözebilmek için müthiş bir hızda ve yoğunlukta beynin çalışmasından kaynaklı dışarıdaki hayatın kendisine odaklanma güçlükleri başlar. Yani bilinç altındaki malzemenin kendisini durmadan evirip çeviren beyin yapısı var olan temeldeki en diplerdeki problemleri çözüp cevabı ulaşabilmek amacıyla uyku da dahil olmak üzere hayatın her evresinde hızlı bir şekilde çalışır. Bu çalışmak beynin aktif olması anlamına gelmemektedir. Aktiflik olsa dahi işlevsel açıdan faydalı bir durum olmadığı için bireyin istediği tarzda bir aktiflik değildir. Bilinç altındaki malzemeleri ele alan beyin 7/24 düşünür ve problemleri halletmeye çabalar. Ancak cevap içeride değilse arayış koşu bandında koşmaya benzer. Yoğun bir efor sarf edilir ancak hiç yol alınmaz. Kitap okumak çok güzel bir terapi olsada bu bireylerin en büyük sıkıntısı kitap okuma aşamalarında olduğu için oradaki destekleyici unsurlardan faydalanma durumları da azalabilir.
Bu durum bazen unutkanlıklar olarak da ortaya çıkabilir. Sık sık bir şeylerini kaybetmek, eşyalarının yerlerini değiştirmek ve değiştirdiğini hatırlamamak, gün içinde olan bir çok şeyi hatırlayamamak yapacağı işleri unutmak gibi bir çok farklı faktörlerle kendini gösterebilir. Unutmanın tek sebebi demans ve Alzheimer değildir. Tıpkı dikkat ve odaklanma problemlerinin tek sebebinin dikkat ve odaklanma bozukluğunu veya dikkat ve hiperaktivite bozukluğu olmaması gibi.
Yaşanılan içsel sıkıntı ne olursa olsun yüzeyde kendini gösteren sonuç problem olarak unutkanlık, dikkati üzerinde bozulmaların olması, odaklanma problemlerinin yaşanması, iştahın değişmesi, uykunun değişmesi, yaşamda zevk alınan şeylere karşı isteğin değişmesi ve daha sayılabilecek bir çok yüzeyde görülecek etkenlerle kendini gösterir.
Bu içsel sıkıntıların kendisi çözümlenmediği müddetçe unutkanlıklar, dikkat ve odaklanma problemlerinin devam etmesi ve akademik yaşam ile sosyal yaşamın etkilenmesi gibi durumlar açısından sıkıntılar devam edecektir.
Elbette ki bu durumlara sebebiyet veren fizyolojik etkenler de bulunmaktadır. Bu sebeple bir uzmana gittiğinizde ilk evrede öncelikli olarak dahiliye ve endokrin üzerinden gerekli tahlillerin yapılmasına teşvik edilmesi ve yönlendirilmesi şarttır. Bununla birlikte durumun nörolojik bir sebebe dahil olup olmadığını anlamak amacıyla bir nörologa da yönlendirilmesi de çok önemlidir. Bireydeki bu duruma sebebiyet veren psikotik veya ağır patolojik bir durumun oluşup oluşmadığını incelemek ve bununla ilgili uygun farmakolojik destek alınabilmesi açısından da psikiyatrist desteğinin alındığı durumlar olmaktadır. Yaşanan bu problemlerin dışında bireyin yaşamında bilinçaltının ketlediği ve işlevi bozan başka sıkıntıların da olabileceği unutulmamalı. Bu sebeple terapi içerisinde hedef unutkanlık ve dikkatin iyi hale gelmesini sağlamaktan ziyade, dikkat, unutkanlık ve odaklanma problemlerinin oluşmasına sebebiyet veren temeldeki durumu çözerek bu ve diğer işlevselliği etkileyen tüm problemlerin çözüme ulaşması yolunda bir ilerleyişin olmasıdır. Eğer kendinizde veya çevrenizde bir yakınınız da buna benzer bir durum fark ediyorsanız bir uzman desteği alabilir veya yakınınıza uzman desteği alması açısından yönlendirmede bulunabilirsiniz. Bu durum değişebilecek bir tablodur. Değişebilecek şeyler için kalıcı kararların ve sonuçların yaşanmaması amacıyla destek alınması ve bilinçaltındakinin bilinç üstüne çıkarılması önemli ve gereklidir. Sağlıklı bir yaşam dilerim…
Uzman Psikolog Sümeyye Arslan