Ailemizde ve günlük hayatımızda nasıl bir değişiklik olacak ? İleride nasıl bir insan olacak ? okul başarısı iyi olacak mı ? Nasıl bir meslek sahibi olacak ? Hayatta başarılı olacak mı ? ve buna benzer yüzlerce soru ile doğacak çocuklarını beklemeye koyulurlar.
Çocuk dünyaya geldikten sonra oluşan çocuk yetiştirme sürecini sağlıklı yaşamak adına yapılması gereken ; Çocuğun özerk olma ihtiyacını dikkate almak ve desteklemek, diğer taraftan da yakın bir ilişki kurmak gerekir. Destekleyici tutumu benimseyen aile çocuklarına iyi model olan ailedir.
ÇOCUĞA AYRILAN VAKİT
Her anne baba çocuklarının gelişimi ve onların ruhsal yönleri ile çok ilgilendiklerini söyler ancak kendi kendilerine oturup ”çocuğuma bu gün ne kadar vakit ayırdım ?” diye sorduklarında, kendilerini tatmin eden cevabı çok azı alır. Amerikalı bir Profesör’ün araştırması kapsamında yapılan istatistiklerde bir babanın çocuğunu günlük görme süresi 7 saniye olarak bulunmuş ! Peki bu durum hangi sonuçları doğurmaktadır sorularının yanıtını ararken anne babaların çocuklarının ruhsal yönü ve gelişimini de dikkate alması gerekmektedir.Bu süreçte iletişim biçimi ve tutumların da önemi yadsınamaz.
İLETİŞİM MODELLERİ:
SEN DİLİ: Köşeye sıkıştırma ve alt etme duygusu hakimdir.
BEN DİLİ :Seni anlamaya ve yardımcı olmaya çalışıyorum mesajı vardır.
BEN DİLİ İLE KENDİMİZİ İFADE ETTİĞİMİZDE ÇOCUKLARIMIZIN GELİŞİMİNE NE ŞEKİLDE DESTEK VERMİŞ OLACAĞIZ?
Ben dili davranışı değiştirmeye yöneltir;davranış değiştirme sorumluluğu yüklediği için sorumluluk almasını öğrenmesine yardımcı olur,İlişkileri güçlendirir.Yakınlık sevgi saygı birliktelik yaşanmasını sağlar.Ben iletileri dürüsttür.Rahatlatır.Kızgınlık öfke birikimini önler.Duyguların açıklanmasını, ifade edilmesini ve empati kurulmasını sağlamaktadır.
BEN DİLİNİ KULLANIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR
Çocuk davranışın neden kabul edilmediğini ve yarattığı duyguyu anlayamaz. Ben dili mesajları çocuğa tam iletilmelidir. Anne-babalar ben dili mesajlarında çocuklarına, o an hissettikleri birincil duyguyu dile getirmelidirler. Örneğin, kalabalık bir yerde çocuğunun kaybeden annenin birincil duygusu endişedir. Ancak çocuğunu bulunca ikincil duygu olan kızgınlık ortaya çıkar. Bu nedenle annenin ben dili mesajı ‘’Seni göremeyince korktum’’ gibi duygu içerikli olmalıdır. Ben dili mesajlarında duygular çocuğun anlayabileceği şekilde açık ve net olmalıdır ve anne-babanın gerçek duygularını yansıtmalıdır. Duygular eksik ya da abartılı ifade edilmemelidir. Örneğin, çocuğun sabah kalktığında eşyalarını düzenlememesi anneyi sinirlendiriyor ise anne, ‘’Sinirleniyorum’’ demeli aynı davranışı bir daha tekrarlamasın diye ’’Çok kızgınım’’ dememelidir. Ben dili mesajları sadece olumsuz duyguları belirtmek için değil, olumlu duyguları belirtmek için de sıklıklakullanılmalıdır.
İLETİŞİM TÜRLERİ
“Neredesin bakayım bu saatlere kadar”(yargılayıcı)
“Geç saate kadar gelmemen beni kaygılandırdı(ben dili-duyguları dile getiren)
“Seni anlamak mümkün değil bunu nasıl yaparsın.”(yargılayıcı)
“Bunu yapmış olman beni kaygılandırdı.”(bendili-duyguları dile getiren)
“Neden yine ceketin yerlerde”?( “Daha Önce ceket hakkında konuşmuştuk onu yine yerde görünce üzüldüm.”ben dili duyguları dile getiren)
İletişim engellerinden uzak durduğunuzda, çocuğunuzla aranızda güvenli ve sağlıklı bir iletişim temeli atmış olursunuz.
ÇOCUĞUMUZU DİNLERKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?
Bedenen dinler duruma geçmek, size doğru oturtmak, sizinle aynı hizaya gelmek,Gözlerinin içine bakmak , tavrımız, bakışlarımız, ses tonumuz, konuşma hızımız ve yüz ifademiz çok önemlidir.
İLETİŞİM ENGELLERİ NELERDİR?
Emir verme, yönetme,yargılamak, eleştirmek,soru sormak,öğüt vermek, Çözüm getirmek, yönlendirmek,teselli etmek, sakinleştirmek,alay etmek, lakap takmak, konuyu değiştirmek iletişim engelleri olarak ifade edilen temel ilişki hatalarıdır.
İLETİŞİMDE BASİT KAPI ARALAYICILAR NELERDİR?
Daha çok konuşmaya davettir. Çocuğu konuşmaya davet eder:
Anlıyorum, oh, hımmm, öyle mi, konuşmaya davet ederken, ‘Bu konuda konuşmak istermisin, bunu tartışalım, anlatacaklarını dinlemek istiyorum, bu konuda bir şeyler söyleyecek gibisin’ gibi kapı aralayıcı mesajlar kullanılmalıdır. Bu çocuğu cesaretlendirecektir.
EBEVEYN TUTUMLARI KAÇ TİPTİR?
Aşırı Koruyucu Tutum:
Bu ailelerde anne-babalar çocuğa gereğinden fazla özen gösterip onu denetim altında tutarlar.
Aşırı Baskıcı-Otoriter Tutum:
Otoriter tutumda çocukların kişilik özellikleri, ilgi ve gereksinimleri dikkate alınmamaktadır. Çocuğun istekleri bastırmaya çalışılır. Katı bir disiplin anlayışı vardır.Çocuğa açıklanmada kurallar konulur ve bu kurallara kesinlikle uyması istenir, bu konuda anne-baba asla tartışma kabul etmez.
Aşırı hoşgörülü –Tavizkar tutum:
Denetimin düşük, tepkiselliğin yüksek olduğu bir tutumdur. Saldırgan tutumlar dahil çocuğun her tür davranışları hoşgörü ile karşılanır. Davranışlara sınır çekilmez ve yaptırım uygulanmaz.
Olumlu Aile Tutumu, Destekleyici Tutum:
Bu tutuma sahip anne babalar, çocuklarını herhangi bir karşılık beklemeden içten ve derinden bir duyguyla severler. Çocuklarının davranışlarını ilgi ve anlayışla izleyip , kendi ayakları üzerinde durabilecek şekilde yetiştirirler.
Sonuç olarak Aşırı kural koymak da, fazlasıyla kuralsız olmak da çocuğa zarar verir. Çocuk için evde düzenli ve belirli kuralların olduğu bir ortam yeterlidir. Mükemmel anne-baba mükemmel çocuk yetiştiremez, Mutlu anne-baba mutlu çocuk yetiştirir.
KAYNAKÇA
İletişim Çatışmaları ve Empati ( Sistem Yayıncılık ) –Dökmen Üstün Prof. Dr.
Anne-baba ve Çocuklarla İletişim ( Makale ) – DrAkşit . Sadık Ege Üniv. Tıp Fak. Pediatri Ana Bilim Dalı